2023_GEM_00239 - IGS - Lokaal Woonbeleid GAOZ - Uitbreiding doelgroep energiescan Fluvius - Goedkeuring

In 2016 vroeg het beleid aan IGS Lokaal Woonbeleid GAOZ om in te zetten op de begeleiding van inwoners die op stroom verwarmen. Destijds werd met de Vlaamse Heffing Elektriciteitsafname een taks ingevoerd per aansluiting en berekend per verbruikscategorie. Dit hield in dat inwoners met accumulatieverwarming of een warmwaterboiler, beiden via een exclusieve nachtmeter, een stuk hoger werden belast dan een gemiddeld gezin dat verwarmde op gas of stookolie. Uit cijfers van het toenmalige Infrax bleek dat er circa 5000 exclusieve nachtmeters waren in Genk - historisch zo gegroeid in de jaren 70 - waarvan ruim 2000 met nog een actief én hoog verbruik. Het bestuur wenste destijds in te zetten op sensibilisering en energiebesparende maatregelen, zodat het verbruik van deze inwoners daalde. Zo konden ze in een lagere heffingsklasse terechtkomen. 

Er werden destijds verschillende beleidssporen uitgewerkt

• voor sociale huurders werd een toeleiding vanuit het SVK Het Scharnier en SHM Nieuw Dak opgezet voor inwoners die niet op korte termijn zouden omschakelen naar een ander verwarmingssysteem. Ook de inwoners van wie gekend was dat ze in aanmerking kwamen (bv. met budgetmeter) werden aangeschreven om een energiescan te laten uitvoeren. 
• de energiescan werd verruimd naar de doelgroep van alle inwoners met een hoofdverwarming op stroom. Ongeacht of zij behoorden tot de energiescandoelgroep, konden zij een energiescan aanvragen. De stad Genk engageerde zich om de scans die niet door het Vlaams Energieagentschap werden gesubsidieerd, zelf te financieren. Op die manier kan de stad helder communiceren naar een duidelijk afgelijnde doelgroep. Dit was ook een maatregel die zowel voor eigenaars als huurders toegankelijk was. 
• er werd gezocht naar een manier om renovatiebegeleiding aan te bieden aan de Genkse woningeigenaars. In 2017 werd een tender uitgeschreven die door Stebo vzw werd binnengehaald. In deze tender werd er nog gemikt op de renovatiebegeleiding van de volgende doelgroepen: starters, verhuurders, inwoners die op elektriciteit verwarmen en collectieve wijkrenovaties. 
• er werd een premie in het leven geroepen voor inwoners die een nieuwe CV-installatie lieten plaatsen die voldeed aan de ecodesign richtlijnen en met label A, A+ of A++. Zo werd de vervanging van de accumulatieverwarming financieel mee ondersteund. 

Het beleidsspoor van de energiescans werd aangepakt door een afzonderlijke gunning van de uitbreiding op de bestaande doelgroep (zie bijlage, CBS besluit 28 maart 2017). Deze ondersteuning liep tot en met 2019. Nadien werd de uitbreiding mee opgenomen in de samenwerkingsovereenkomst met het Energiehuis Limburg (Gemeenteraad 15 september 2020). Deze overeenkomst werd stopgezet op 6 september 2022. Een nieuwe samenwerkingsovereenkomst werd op 14 februari 2023 goedgekeurd door de Gemeenteraad. In deze overeenkomst werd het aanbod van het Energiehuis Limburg echter beperkt tot de kerntaken van het Energiehuis (loketwerking, sensibilisering, renovatieadvies en -begeleiding). Voor het aanbod van de deelnemende partners van het Energiehuis dat buiten deze overeenkomst viel (energiescans bij Stebo vzw, bouwadvies van DuboLimburg,..) moest een afzonderlijke overeenkomst afgesloten worden. Deze overeenkomst wordt aan de Gemeenteraad voorgelegd. 

Inhoudelijk bevat de overeenkomst de krijtlijnen voor de uitbreiding van de doelgroep voor de Energiescans. In de nota 'Iedereen Energieheld' van 11 april 2023 werd beslist om de energiescan aan te bieden binnen heel Genk. Voor elektrische verwarmers werd gekozen om slimme sturingen ter beschikking te stellen. Naast de reeds bestaande uitbreiding voor inwoners die op stroom verwarmen, werd gekozen om de doelgroep binnen heel Genk te verruimen voor alle huurders. De financiering gebeurt als volgt. 

• De begunstigden melden aan via het reeds bestaande portaal https://stebo.be/genkverwarmt/ 
• Stebo vzw plant een energiescan in. 
  • Indien de begunstigde behoort tot de prioritaire doelgroep (zie bijlage) voor de scan, dan zal het VEKA de scan financieren, zoals bepaald in het Energiebesluit van 19 november 2010. 
  • Indien de begunstigde niet hoort tot de prioritaire doelgroep voor de scan, dan zal de stad Genk deze scan financieren volgens de tarieven die het VEKA hanteert voor de betaling van de scan aan de energiescanbedrijven. Aangezien Stebo vzw als enige bedrijf deze scans uitvoert in Limburg, dient dus een overeenkomst met Stebo vzw te worden afgesloten. De voorbije jaren bleek dat circa 60% van de aangemelde inwoners via stebo.be/genkverwarmt recht heeft op een gratis scan, gefinancierd door het VEKA, omdat ze tot de prioritaire doelgroep behoren. 
• Het OCMW zal bij de begeleiding van haar cliënten en binnen haar sociaal energiebeleid in kaart brengen wie verwarmt op stroom of huurder is. Cliënten die huren of verwarmen op stroom melden zij aan voor een scan bij Stebo vzw. Deze scans zijn altijd gratis voor de stad/OCMW, aangezien het VEKA hier altijd in tussenkomt. 
• De stad Genk zal de promotie en communicatie voeren rond de aanmelding voor de scan. 

De overeenkomst bevat de afspraken rond de doelgroep, de wijze van afrekenen en bepalingen rond evaluatie, opzeg en aanpassing. In 2024 zal immers een aanpassing nodig zijn omdat dan de doelgroep voor de energiescan hervormd zal worden. Het VEKA voorziet dan een hervorming van alle doelgroepen binnen het energiebeleid en wil meer werken op basis van inkomensgrenzen dan op basis van categorieën. Wanneer de krijtlijnen van dit nieuwe beleid duidelijk zijn én goedgekeurd, dan zal de overeenkomst worden aangepast waar relevant. 

De energiescan is een goed instrument op tot meer duurzame gedragsverandering te komen op het vlak van verwarmen en renoveren. De voordelen zijn legio:

• analyse met focus op gedrag
• inzetten op korte termijn acties (veranderen van leverancier, aanpassen regeling boilers en CV,...)
• zeer laagdrempelig en toegankelijk
• gratis
• doorverwijzing naar renovatiebegeleiding 
• opvolgscan mogelijk indien nodig
• huisbezoek brengt volledige woonsituatie in kaart (aan een loket kan men dit niet objectief inschatten)
• beschikbaar voor huurders, voor wie weinig energiestimuli beschikbaar zijn

De keuze voor de doelgroepen van elektrische verwarmers en huurders is zinvol:

Huurders:

• Er zijn weinig sturende energiemaatregelen voor hen beschikbaar, inzetten op de scan voor deze doelgroep is logisch.
• Het inkomen van huurders is gemiddeld lager, zij betalen gemiddeld een hoger aandeel van hun inkomen aan woonkosten en energie en hebben een hoger armoederisico dan eigenaars. 
• In Genk zijn er ongeveer 9000 huurders, van wie er ongeveer 3500 sociaal huren. Sociale huurders kunnen altijd een gratis scan aanvragen, aangezien zij behoren tot de prioritaire doelgroep. Van de 5500 private huurders zal naar schatting 60%-75% behoren tot de prioritaire doelgroep. Dit betekent een groep van 1375-2200 huurders voor wie de stad Genk potentieel een energiescan zal financieren. We beogen om minstens 10%-20% van deze groep te bereiken via gerichte communicatie. Er zijn geen cijfers beschikbaar over de overlap tussen de groep huurders en de groep elektrische verwarmers. 

Inwoners met hoofdverwarming op stroom

• Door hun hoge verbruik én hoog piekverbruik zijn deze inwoners extra kwetsbaar bij sterke prijsschommelingen op de energiemarkt.
• Het capaciteitstarief weegt zwaarder door vanwege hun piekverbruik.
• In een aantal appartementsgebouwen is in de oprichtingsakte opgenomen dat er verwarmd moet worden met accumulatiekachels. De akte wijzigen is erg moeilijk. 
• Door een verbeterde regeling van de accumulatiekachels en boilers is een besparing van 15-20% mogelijk. Door de installatie van slimme sturingen te koppelen aan een energiescan is voor deze doelgroep een uniek aanbod uitgewerkt dat op korte termijn een significante besparing realiseert zonder grondige verbouwingen of hoge kosten. 

De nodige middelen voor deze actie zijn via het energiefonds recent ter beschikking gesteld. 

Het Energiebesluit van 19 november 2010

Het decreet Lokaal Bestuur van 22 december 2017