Voordat het project Renoblok wordt ingediend, kende de stad Genk premies toe in het kader van duurzame investeringen (periode 2016-2019). Daarbij ging een premie naar een energiezuinige CV-installatie en de opmaak van een adviesrapport voor appartementsgebouwen. Voor de adviesrapporten werd de helft van de kostprijs van een adviesrapport betoelaagd, met een maximum van € 2.500,00. Om wat bekendheid te geven aan de adviesrapporten, werd een open oproep gelanceerd. Daarbij konden verschillende verenigingen van mede-eigenaars een appartementsgebouw aanmelden voor een premie, die uitzonderlijk 100% van de kostprijs bedroeg, met een maximum van € 5.000,00. Hierop schreven enkele VME's in, maar het bereik bleef beperkt. Omdat de renovatie van oudere appartementsgebouwen toch steeds meer op de agenda staat, besloten Dienst Wonen en Leefmilieu en Duurzame Ontwikkeling een projectvoorstel in te dienen bij de Vlaamse Overheid voor de oproep in 2018 rond lokale klimaatprojecten. Dit voorstel zette in op de opmaak van een adviesrapport, maar nog veel meer op de flankerende ondersteuning zoals de uitwerking van een plan van aanpak, een financieringsplan, de nazorg na oplevering van het adviesrapport, de rol van aanjager, het sensibiliseren van de bouwsector en het ondersteunen van de syndicus als doelgroep. Tot slot werd ook de scope verbreed van de louter energetische ingrepen naar ook maatregelen die ingrijpen op de bouwkundige kwaliteit en basisnormen rond gebouwkwaliteit, woonkwaliteit en veiligheid in diverse aspecten (brandveiligheid, asbestverwijdering,...).
Na goedkeuring door de toenmalige minister van leefmilieu gingen de diensten Wonen en Leefmilieu en Duurzame Ontwikkeling in 2019 van start met het screenen van de vraagzijde en meer bepaald de syndici. In 6 diepteinterviews werd gepeild naar de ervaringen van syndici en hun behoeften op het vlak van renovatiebegeleiding. Deze interviews vormden de basis om een aanbod uit te werken voor de doelgroep zoals beoogd in het projectvoorstel. In eerste instantie werd getracht om een breder adviesrapport te genereren dat tegemoet kon komen aan de knelpunten zoals door de geïnterviewden gesignaleerd. Maar deze aanpak bleek niet te passen bij het vrij innovatieve karakter van het project. Daarna werd gekeken of er ook in een meer open leertraject kon samengewerkt worden met diverse stakeholders, naar analogie met een proof of concept. Het uitwerken van een breed adviesrapport dat zowel de energetische als bouwfysische aspecten van gebouwrenovatie in kaart brengt, kon best in een open leertraject gebeuren, waar de VME via een trekkersgroep en de syndici nauw betrokken worden en zelf ook mee impact hebben op zowel de opgeleverde producten als de kennisverwerving en andere outputs. De goedkeuring van het Europese project C-Real, een initiatief van Provincie Limburg, DuboLimburg en Onesto, bleek een prima hefboom om de slagkracht van het eigen project Renoblok te versterken en de ambities waar te maken. Daarom werd het aanbod en de aanpak van C-Real afgestemd met de doelstellingen van Renoblok en in 1 samenwerkingsovereenkomst gegoten.
Motivatie keuze DuboLimburg
- DuboLimburg is een belangrijke partner binnen het Energiehuis Limburg, beheerd door Duwolim CV. Energiehuizen zijn een nieuwe partner in het Energielandschap en staan in voor de informering, sensibilisering en begeleiding van burgers bij de implementatie van energiezuinige investeringen. De Energiehuizen zijn erkend volgens het Energiebesluit. De Energehuizen hebben een vast werkingsgebied, zoals intercommunalen of sociale huisvestingsmaatschappijen, waardoor er voor deze taken geen marktbevraging mogelijk is.
- Naast Pixii, het kennisplatform Energieneutraal Bouwen, is DuboLimburg de enige partner die aantoonbare ervaring heeft met de renovatiebegeleiding bij verenigingen van mede-eigenaars en syndici. Pixii is slechts recent gestart en zij zijn slechts werkzaam buiten de provincie en kennen de lokale markt niet. Bovendien zijn volgens Vlaams beleid de lokale Energiehuizen preferentiële partner rond projecten rond energiebesparing.
- DuboLimburg is in 2015 gestart met de opmaak van adviesrapporten voor VME's in Hasselt. Zij hebben dus al ervaring en zijn meteen inzetbaar. Bovendien kennen ze de lokale markt al omdat ze in 2018 3 adviesrapporten afleverden voor een Genkse VME.
- Zowel het energiebesluit als het besluit lokaal woonbeleid leggen een samenwerking op tussen Energiehuis en lokaal bestuur. In deze samenwerking zitten al vormen van renovatiebegeleiding vervat, zoals de begeleiding bij collectieve wijkrenovaties. De stad Genk trekt deze beschikbare dienstverlening naar een breder publiek, door de toepassing ervan aanvullend te financieren in het kader van het project Renocoach. Door te kiezen voor een partner binnen het Energiehuis, kan de ondersteuning naar renovatiebegeleiding binnen 1 samenwerking gehouden worden en zijn kruisbestuiving en uitwisseling tussen de projecten Renocoach (individuele huishoudens) en Renoblok (VME's) makkelijker te maken. Dit is een aanzienlijke efficiëntiewinst.
- De activiteiten van het DuboLimburg en het Energiehuis beantwoorden aan het besluit 2012/21/EU van de Europese Commissie van 20 december 2011 betreffende de toepassing van artikel 106, lid 2, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie op staatssteun in de vorm van compensatie voor de openbare dienst. Dit houdt in dat de activiteiten van het Energiehuis geen verstoring van de marktpartijen en mededinging betekent.
- DuboLimburg levert een dienst van algemeen economisch belang (DAEB). Dit houdt in dat zij activiteiten uitvoeren die door de markt onvoldoende worden uitgevoerd. Dit was reeds duidelijk bij de eerste marktbevraging door de stad voor renovatiebegeleiding. Overheden, ook lokale, mogen deze dienstverleners compenseren voor hun dienstverlening zonder dat dit als staatssteun gelabeld wordt. De erkenningsvoorwaarden om als Energiehuis beschouwd te worden, zijn op Vlaams niveau uitgewerkt in het Energiedecreet (Titel IX, art 9.1.1 - 9.1.4). De Europese aanbestedingsregels verplichten de aanbestedende dienst niet om een opdracht of een DAEB als overheidsopdracht in de markt te zetten. Het staat een overheidsinstantie vrij om opdrachten of een DAEB door een eigen uitvoeringsdienst te laten verrichten, rechtstreeks of via inbesteding.
- Het gehanteerde uurtarief van DuboLimburg is € 57,13, hetgeen niet-marktconform is voor dit type profiel (architect - ingenieur & adviseur). Vzw Dubolimburg is niet btw-plichtig. Dit uurtarief is ongeveer identiek aan het gehanteerde uurtarief in het kader van het projectd 'Renocoach' (€ 62,50).
- Een belangrijk aanvullend argument voor de keuze voor DuboLimburg is dat DuboLimburg, samen met Onesto (sociale kredietverstrekker) en de provincie Limburg, al met een project rond renovatiebegeleiding gestart is op 1 september 2020. Het bewuste project heet C-Real en heeft als doelstelling om een holistische methodology te ontwikkelen om renovatieadvies te verstrekken, gekoppeld aan doelgroepgerichte kredietverstrekking. Om dit projectdoel te realiseren focussen ze op drie doelgroepen:
- mensen die recent een woning kochten en doorgedreven willen renoveren voor ze er in trekken;
- eigenaars met een hypothecaire lening, en die genoodzaakt zijn om te investeren in meer energie-efficiëntie;
- verenigingen van mede-eigenaars van appartementsgebouwen.
- DuboLimburg zal dus de komende jaren sowieso voor haar project C-Real op zoek gaan naar VME's om in het project te stappen. Hierbij zullen ze zich richten op heel Limburg. Gelet op de verdeling van de oudere appartementsgebouwen is het waarschijnlijk dat zij ook op de Genkse woonmarkt zullen gaan werven. Indien de stad Genk het project Renoblok als afzonderlijk project zou uitvoeren zonder DuboLimburg, dan zou er een werving door twee projecten in dezelfde beperkte groep gemotiveerde VME's gebeuren, wat de slaagkansen van het project Renoblok zou hypothekeren. Daarom is het raadzaam om te kiezen voor DuboLimburg als projectuitvoerder voor Renoblok, gelet op hun uitvoering van het project C-Real, omwille van volgende voordelen:
- Door het aanbod van C-Real voor Genk te verrijken met een bijkomende ondersteuning kan de stad Genk de Genkse VME's een betere ondersteuning bieden en een langdurigere begeleiding dan wanneer ze dit buiten het project C-real zou doen.
- De stad Genk profiteert mee van de lessons learned uit het project C-Real.
- De projectmiddelen voor Renoblok krijgen een grotere hefboom, door het aanbod van C-Real mee te nemen in het stedelijk project Renoblok.
- De stad Genk overstijgt de beperkingen van het project C-Real met haar aanvullende middelen en projecttargets, namelijk:
- aanjager van de renovatie na opmaak adviesrapport;
- veel meer aandacht op de structurele, gebouwtechnische gebreken, die voor een VME vaak zwaarder doorwegen dan de energetische;
- ondersteuning van de syndicus bij haar of zijn rol als begeleider van de VME's bij renovaties;
- brugfunctie naar de bouwsector om services te ontwikkelen voor VME's en syndici en hun renovatienoden;
- aanleveren van een diverser en rijker adviesrapport;
- ondersteuning bij de uitwerking van een concreet plan van aanpak en nazorg (vb. bij opvragen offertes)
- we vermijden dat beide projecten in dezelfde kleine woonmarkt gaan werven, waarbij de slaagkansen van beide projecten een stuk lager komen te liggen. Gelet op de focus van Genk voor het eigen patrimonium, is het risico het grootst voor Genk (C-Real kan nog buiten Genk werven).
In de overeenkomst wordt duidelijk aangegeven welke projectonderdelen in het aanbod van C-Real zitten (en dus dewelke de stad Genk niet hoeft te financieren) en welke aanvullend aanbod en aanvullende taken DuboLimburg zal uitvoeren voor Renoblok. Op die manier kan het college van burgemeester en schepenen duidelijk de toegevoegde waarde van Renoblok bovenop het project C-Real zien.
Voor de begunstigde Genkenaren is er 1 aanspreekpunt. Voor hen zal er maar 1 project zijn in de communicatie en 1 aanspreekpunt namelijk DuboLimburg. Door samen te werken vermijden we twee verschillende projecten voor dezelfde doelgroep, wat zeer verwarrend zou zijn. De werking van het project wordt opgevolgd vanuit een stuurgroep met de betrokken diensten, mandataris en DuboLimburg.
Tot slot is het zo dat dit project deel mede wordt gefinancierd met Vlaamse middelen. Voor dit project ontvangt de stad Genk € 187.500,00 aan middelen vanuit het klimaatfonds, op een totale projectdbegroting van € 335.000,00. Een eerste schijf van 50% werd al bij de goedkeuring overgemaakt (2019). Een tweede schijf van 50% wordt bij beëindiging van het project in 2024 en na gunstige evaluatie doorgestort.